علائم یائسگی چیست؟

اولین علائم یائسگی در بانوان معمولا ۴ سال قبل از آخرین قاعدگی ظاهر می شود که از هر ۱۰ خانم یک نفر تا دوازده سال بعد از آخرین قاعدگی علائم یائسگی را تجربه می کند. ورود خانم ها به دوره ای از زندگی که با تغییراتی از جمله باردار نشدن به صورت طبیعی، قطع دوره قاعدگی به مدت ۱ سال به طور متوالی، گرگرفتگی و… همراه است را یائسگی می گویند. سن یائسگی ۵۱ سال می باشد که در برخی از خانم ها دو سال زودتر بروز پیدا کرده و به عوامل مختلفی مانند ژنتیک، سلامت تخمدان و… بستگی دارد.

یائسگی چیست؟

یائسگی یعنی قطع دائمی قاعدگی که بانوان بعد از آن قادر به باردار شدن نیستند و تغییرات شدید هورمونی را تجربه خواهند کرد. متوسط سن یائسگی ۴۱ سال به بالا می باش و در صورتی که این امر زودتر از ۴۱ سالگی اتفاق بیوفتد یائسگی زودرس یا نارسایی زودرس تخمدان نامیده می شود. دلیل اصلی یائسگی، نارسایی اولیه تخمدان بوده که در این حالت هورمون استروژن کاهش یافته و هورمون FHS افزایش می یابد.

عده ای در اواسط ۴۰ سالگی دچار علائم پیش از یائسگی شده اما برخی به طور ناگهانی بدون گذراندن این مرحله وارد یائسگی می شوند. چرخه قاعدگی در مرحله پیش از یائسگی بهم ریخته و افراد شاهد تاخیر در قاعدگی و یک یا چندبار پریود شدن در سال خواهند بود. همچنین از دیگر نشانه های آن می توان به روند خونریزی شدید یا ضعیف اشاره نمود و در نهایت اگر فرد یک سال کامل پریود نشود، یائسگی اتفاق می افتد.

علائم یائسگی

وضعیت بدنی افراد با یکدیگر متفاوت است، بنابراین هر شخص تجربه ای خاص را از این دوران بیان می کند. یائسگی در صورتی علائم شدیدی دارد که به صورت ناگهانی یا در مدت زمان کوتاه تری اتفاق بیوفتد. شرایط متفاوتی روی سلامت تخمدان اثر گذار است که شامل سیگار، سرطان یا هیسترکتومی بوده که تشدید علائم یائسگی را در پی دارد.

اولین نشانه های این علائم شامل بی نظمی در قاعدگی، نازک شدن یا ریزش موها، خشکی و شکنندگی ناخن ها و خشکی پوست سر افراد می باشد. همچنین در طول قاعدگی به صورت لکه بینی مداوم، طولانی شدن پریود (بیش از یک هفته)، خونریزی های سنگین پریودی، خونریزی خیلی کمتر از معمول، دفع لخته با خون پریودی، دردهای شدید قاعدگی نمایان می شود.

اصلی ترین علائم پیش از یائسگی و یائسگی
انواع	توضیحات
کاهش قدرت باروری	قبل از یائسگی میزان استروژن کاهش یافته، بنابراین احتمال بارداری نیز پایین می آید.
قاعدگی نامنظم	بهم ریختگی نظم قاعدگی می تواند نشان از بارداری یا بیماری باشد، لذا برای رفع نگرانی مراجعه به متخصص زنان و زایمان الزامی است.
احساس خشکی و خارش در واژن و بی اختیاری ادرار	فرد احساس سابیدگی یا ناراحتی به هنگام رابطه جنسی داشته، همچنین در صورتی که پوست ترک بردارد، احتمال عفونت افزایش می یابد.
گرگرفتگی	احساس گرما در بخش های بالایی بدن مانند: صورت، گردن و قفسه سینه که با تعریق شبانه ، گل افتادن پوست و لرز همراه است.
اختلال در خواب	در خواب افراد مشکلاتی از جمله: اضطراب، تعریق شبانه و تکرر ادرار ایجاد شده که ورزش زیاد و پرهیز از غذاهای پر چرب به کنترل این وضعیت کمک می کند.
تغییرات احساسی	اضطراب، افسردگی، زود رنج شدن، کج خلقی و انرژی پایین طی یائسگی امری طبیعی می باشد.
افزایش وزن	با بالا رفتن سن متابولیسم بدن کاهش یافته و چربی های اطراف شکم و کمر افزایش می یابد که در این حالت هورمون استروژن سعی دارد، استخوان بدن فرد را در میانسالی بهینه کند.
کاهش میل جنسی	لابیامینور بزرگ شده و اعتماد بنفس افراد برای رابطه جنسی کاهش می یابد همچنین علائم دیگری از جمله: دردهای مقاربتی، خونریزی و سوزش واژن موقع رابطه جنسی، نرسیدن به ارگاسم
تغییرات مو و ناخن	به دنبال کاهش آب بدن و استروژن اتفاق افتاده که ویتامین های A، B، C، روی، منیزیم، کلسیم و نوشیدن آب کافی آن را برطرف می کند.
خشکی چشم ها	به دلیل تغییرات هورمونی، کاهش کیفیت بینایی و ظاهر شدن چین و چروک در اطراف چشم نمونه ای از این علائم می باشد.
دمدمی بودن	چنانچه در دام یائسگی افتاده باشید، علائمی چون تحریک پذیری، زودرنج شدن، افسرده یا مضطرب بودن را تجربه می کنید.
مشکلات تمرکز و حافظه	حداکثر ۶۰ درصد از زنان یائسه، با مشکل کندی ذهن، فراموشی و کاهش مهارتهای زبانی مواجه هستند.

امکان تشخیص زمان یائسگی

تشخیص زمان یائسگی به آسانی ممکن نیست ولی قاعدگی‌های نامنظم و گرگرفتگی گاه به گاه نشانی از وقوع تغییرات می باشد. دانستن تاریخ آخرین قاعدگی به دلیل آن که بتوانید به علائم به بهترین شکل پاسخ دهید و از بارداری پیشگیری کنید، بسیار مفید است. به طور کلی یک زن یائسه نابارور بوده و دیگر نیازی به پیشگیری از بارداری ندارد. بنابراین، اکثر پزشکان به بانوان یائسه زیر ۵۰ سال، پیشنهاد می کنند که پیشگیری از بارداری خود را برای دو سال پس از آخرین قاعدگی و برای یک سال اگر بیش از ۵۰ سال باشند ادامه دهند.

انجام آزمایش خون برای تشخیص یائسگی

• ارزیابی وضعیت یائسگی یک زن با توجه به علائم گرگرفتگی، الگوی پریود و سوابق پزشکی
• انجام آزمایش به جهت اندازه گیری سطح هورمون تولیدمثل معروف به FSH
• افزایش سطح FSH نشانه ای از یائسگی
• عدم نیاز زنان بالای ۴۵ سال به اندازه گیری FSH برای تشخیص یائسگی

کاهش علائم یائسگی امکان پذیر است!

رعایت نکات زیر به بهبود روند یائسگی و کیفیت زندگی تان کمک می کند:

1. در پیش یائسگی احتمال بارداری وجود دارد، بنابراین استفاده از کاندوم یا داروهای ضد بارداری حائز اهمیت می باشد.
2. به جهت کاهش دفعات گرگرفتگی ها از مصرف الکل، کافئین یا غذاهای تند خودداری کنید.
3. افزایش نوشیدن آب، ادرار را بیشتر کرده و عفونت های ادراری را کاهش می دهد.
4. آلودگی هوا، استرس های محیط، آلودگی صوتی و تغذیه نامناسب منجر به یائسگی زودرس می شود، بنابراین تا حد ممکن می بایست از این عوامل دوری کنید.
5.  سبک زندگی سالم را انتخاب کرده که کاهش علائم یائسگی و تقویت قلب و استخوان را به همراه دارد.
6. درمان های مکمل و جایگزین شامل طب سوزنی، رایحه درمانی ، درمان های گیاهی، هومیوپاتی ، هیپنوتیزم درمانی، یوگا و رفلکسولوژی همه در یائسگی مفید هستند.
7. درمان HRT با هدف تسکین علائم مربوط به کمبود استروژن بوده که برای گرگرفتگی، خشکی واژن و پوکی استخوان استفاده می شود.

اقدامات لازم برای کنترل علائم یائسگی

• اقدامات عملی برای مقابله با گرگرفتگی، خنک نگه داشتن و جلوگیری از عوامل محرک احتمالی مانند غذاهای پرادویه، کافئین دار، الکل، سیگار کشیدن و استرس
• کاهش میزان گرگرفتگی با پوشیدن لباس های نازک و در صورت احساس گرما خارج نمودن لباس ها
• کمک به خواب بهتر، افزایش روحیه و کاهش گرگرفتگی با انجام فعالیت ورزشی به طور منظم
• تقویت عضلات لگن با انجام تمرینات کف لگن ( فشرده سازی و آزاد سازی ماهیچه از روده، مثانه و واژن و کنترل مثانه )
• کاهش مصرف کافئین و قهوه در بعد ازظهر
• قطع چرت بعدازظهر
• استفاده از شیر یا ماست قبل از خواب
• خوابیدن در اتاق ساکت و خنک
• استفاده از روان کننده یا مرطوب کننده های واژن
• انجام لیزر واژینال برای کاهش علائم بی اختیاری ادرار و خشکی واژن

آیا همه افراد از علت یائسگی آگاهند!

یائسگی روندی کاملا طبیعی بوده که به جهت کهولت تخمدان ها و کاهش تولید هورمون های بارور اتفاق می افتند. بدن افراد نسبت به کاهش هورمون های داخلی علائمی را آشکار می سازند که در یائسگی نیز هورمون های استروژن، پروژسترون، تستوسترون، FSH و LH دستخوش تغییراتی می شوند.

فولیکول های فعال تخمدان که کار تولید و رها سازی تخمک از جداره تخمدان، برای باروری یا قاعدگی را بر عهده دارد، از بین می روند. اگر خانمی قبل از ۴۰ سالگی یائسه شود درگیر یائسگی زودرس شده است، در صورتی که یائسگی بین ۴۰ تا ۴۵ سالگی اتفاق بیفتد، یائسگی زودرس نامیده می شود. یائسگی مرحله طبیعی از پیری بوده که در این حالت تولید تخمک توسط تخمدان ها متوقف می شود. سطح هورمون استروژن خون در صورت عدم فعالیت تخمدان ها کم شده و باعث مختل شدن قاعدگی می شود.

عوامل موثری که باعث یائسگی زود هنگام می شوند

1. برداشتن هر دو تخمدان یا اوفورکتومی دو جانبه
2. فرسایش تخمدان
3. پایان یافتن عملکرد تخمدان در اثر ابتلا به تومور گیرنده استروژن، به دلیل هورمون تراپی، جراحی یا رادیو تراپی
4. پرتو درمانی لگن
5. جراحت لگن در اثر آسیب شدید تخمدان ها

مراجعه به پزشک

چنانچه قادر به کنترل علائم خود باشید، نیازی به مراجعه به پزشک نخواهد بود ولی در صورتی که قادر به تحمل علائم نیستید، می بایست به پزشک زنان مراجعه کرده و به جهت کنترل این علائم از پزشک کمک بگیرید. بانوانی که علائم یائسگی را پیش از ۴۰ سالگی تجربه می کنند، ممکن است پزشک برای آن ها آزمایش خون را پیشنهاد کند که این آزمایش برای اندازه گیری سطح هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) در خون می باشد. با نزدیک شدن به سن یائسگی، میزان این هورمون FSH در خون بالا رفته و با اندازه گیری سطح FSH در خون، می توان علائم ناشی از یائسگی را تشخیص داد.

آیا علائم یائسگی قابل درمان است؟

علائم یائسگی به دو روش هورمونی و غیر هورمونی قابل کنترل می باشد:

درمان غیر هورمونی

1. استفاده از دارو های تجویز شده توسط پزشک معالج
2. استفاده از لیزر واژینال

درمان های هورمونی

علائم یائسگی با استفاده از هورمون درمانی قابل کنترل است که شامل موارد زیر می باشد:

استروژن درمانی

• پیشنهاد پزشکان به استفاده از دوز کم استروژن برای زنانی با جراحی رحم و عمل اوفورکتومی دوطرفه (برداشتن رحم و تخمدان توسط جراحی)
• شناخته شدن قرص و پچ‌ها در استروژن درمانی به عنوان محبوب ترین روش ها
•  موجود بودن هورمون استروژن به صورت حلقه واژنی، ژل یا اسپری

قرص استروژن

• استروژن‌های کونژوگه (conjugated estrogens) و بازدوکسیفن (bazedoxifene)
• مصرف طبق دستورالعمل پزشک
• مصرف بیشتر قرص‌های استروژن یک‌ بار در روز و بدون غذا

پچ استروژن

• چسباندن پچ استروژن بر روی پوست شکم
• بسته به میزان مصرف، امکان تعویض پچ‌ها هر چند روز یک‌ بار یا در برخی هر هفته
• پچ‌ها شامل: آلورا (Alora)، کلی‌مارا (Climara)، استرادرم (Estraderm)
• دارا بودن هورمون‌های استروژن و پروژسترون در پچ های کلی‌مارا پرو (Climara Pro) و کامبی پچ (Combipatch)
• برخورداری از استروژن کمتر در پچ منوستار (Menostar) و استفاده برای  کاهش خطر پوکی استخوان

استروژن موضعی

• وارد کردن استروژن با استفاده از کرم‌ها، ژل‌ها و اسپری‌ها
• وارد شدن این نوع دارو به خون از طریق جذب شدن به پوست
• دوز مصرف این داروها یک‌بار در روز و اعمال شدن در قسمت های متفاوتی از بدن

استروژن واژینال

• وجود استروژن واژینال به‌صورت کرم، حلقه واژنی یا قرص‌های استروژن واژینال
• استفاده از این روش برای افراد دارای خشکی واژن، خارش و سوزش یا درد در حین رابطه جنسی
• تعویض حلقه‌های واژنی هر سه ماه یک بار
• استفاده از قرص‌های واژن اغلب به صورت روزانه و برای چند هفته سپس استفاده از آن، فقط دو بار در هفته
• استفاده ازکرم‌ها به صورت روزانه، چند بار در هفته یا طبق برنامه ای متفاوت

درمان ترکیبی استروژن و پروژسترون

• استفاده از ترکیب استروژن و پروژسترون برای بانوان دارای رحم
• کاهش خطر ابتلا به سرطان آندومتر با مصرف استروژن با پروژسترون
• درمان گرگرفتگی با استفاده از پروژسترون

پروژسترون‌های خوراکی

• مصرف داروهای پروژسترونی به‌ صورت قرص شامل استروئید مدروکسی پروژسترون (medroxyprogesterone acetate) با نام تجاری پروورا (Provera) و قرص‌های مصنوعی پروژسترون
• استفاده از پروژسترون طبیعی به جای پروژسترون مصنوعی و انتخابی مناسب برای بانوان دارای کلسترول بالا

پروژسترون داخل رحمی

• تایید نشدن این دارو برای استفاده جهت درمان علائم دوران یائسگی
• نگه داشتن IUD تا زمان تکمیل دوره یائسگی

افرادی که روش هورمون درمانی را انتخاب کرده اند بیشتر در معرض حمله قلبی، سکته مغزی و لخته شدن خون هستند، همچنین خطر ابتلا به سرطان سینه در آنها افزایش می یابد. مصرف داروهای هورمونی که پزشک برای کاهش علائم یائسگی تجویز می کند دارای عوارضی است:

• نفخ شکم
• متورم شدن شدید سینه ها
• سر درد
• خونریزی های واژینال
• تغییرات خلقی

سوالات متداول

۱- سن شروع یائسگی چه زمانی بوده و چه عواملی در بروز این علائم نقش دارد؟

متوسط سن یائسگی ۵۱ بوده و عواملی از قبیل ژنتیک و سلامت تخمدان موثر می باشد.

۲- علائم دوره یائسگی را نام ببرید؟

کاهش قدرت باروری، قاعدگی نامنظم، احساس خشکی و خارش در واژن و بی اختیاری ادرار، گرگرفتگی، اختلال در خواب و تغییرات خلقی

۳- درمان یائسگی به چند روش میسر می باشد؟

درمان علائم یائسگی شامل هورمون درمانی و غیر هورمونی که توضیحات کامل در مقاله شرح داده شده است.

 

سوالات خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید…