برای کسب اطلاعات بیشتر درباره بیماری اسکیزوفرنی با مشاوران رایکو تماس حاصل نمایید. شماره تماس از طریق تلفن های ثابت –
تماس از سراسر کشور ۹۰۹۹۰۷۲۹۳۸
در صورت عدم دسترسی به تلفن ثابت و یا دریافت بسته تخفیف مشاوره کلیک کنید
در بین اختلالات سایکوتیک و یا روانی، بیماری اسکیزوفرنی یکی از مزمن ترین و ناتوان کننده ترین اختلالات است. این بیماری به صورت آشفتگی در فرآیند تفکر، ادراکات، واقعیت سنجی و انگیزش مشخص می شود که در نهایت باعث پسرفت در کارکردهای تحصیلی، شغلی و اجتماعی می‌شود. اسکیزوفرنی یک اختلال نسبتاً ناهمگون است. بدین صورت که مبتلایان به آن دارای ویژگی های یکسان نیستند و در هر فرد مبتلا می تواند علائم و نشانه های متغیر را از خود نشان دهد. با این وجود در اکثر افراد اختلال در تفکر و ادراک که منجر به توهم می‌شود، دیده می شود. در این مقاله قصد داریم بیشتر با این بیماری آشنا شویم.
فهرست محتوا
آشنایی با بیماری اسکیزوفرنی
یک فرد مبتلا به اسکیزوفرنی توانایی پردازش اطلاعات را به دلیل مشکلات ادراکی ندارد؛ به همین جهت واکنش های غیرمنطقی را نسبت به محرک های محیطی نشان خواهد داد. مثلاً در هوای بسیار گرم تابستانی پالتو می پوشد.
بیماری اسکیزوفرنی از دیرباز به عنوان یک بیماری عصبی روانپزشکی شناخته شده است. حتی پزشکان یونانی قبل از میلاد، علائم و نشانه های اسکیزوفرنی را توصیف کرده اند. دانشمندان مختلف برای اختلال اسکیزوفرنی نشانه های مختلفی را دسته بندی کردند. بارزترین نشانه گذاری که در محافل علمی مورد استفاده قرار می گیرد، بدین صورت است که علائم و نشانه ها را به دو گروه مثبت و منفی تقسیم بندی می کنند.
علائم مثبت به علائمی از بیماری اسکیزوفرنی می گویند که در یک فرد سالم وجود ندارد. علائم منفی نیز به علائم گفته می شوند که در صورت کاهش عملکرد طبیعی نسبت به یک فرد سالم شناسایی می گردند. معمولاً شروع بیماری با علائم منفی همراه است و در صورت مزمن شدن بیماری، علائم مثبت نیز در فرد ظاهر می شود.
میزان شیوع اسکیزوفرنی چقدر است؟
بیماری اسکیزوفرنی یک اختلال جهانی بوده و مربوط به قشر فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خاصی نیست و در هر قشری از جامعه ممکن است مشاهده شود. با وجود اینکه میزان شیوع آن در بین مردان و زنان نسبت آن یکسان است اما مردان در سنین پایین تری نسبت به زنان به این بیماری مبتلا می شوند. شیوع این بیماری در افراد با سن کمتر از ۱۰ سال و همچنین سنین بالاتر از ۶۰ سال بسیار نادر است.
بر طبق تحقیقات انجام شده میزان شیوع این بیماری در مناطق شهری و صنعتی بسیار بیشتر از مناطق روستایی و کم برخوردار است. در مطالعاتی دیگر نشان داده شده که بیماری اسکیزوفرنی در متولدین زمستان و اوایل بهار بیشتر از سایر فصول دیده می‌شود. البته علت این امر هنوز ناشناخته باقی مانده است.
علت بروز بیماری اسکیزوفرنی چیست؟
علت بیماری اسکیزوفرنی به طور دقیق مشخص نشده است. همان طور که پیش تر اشاره شد بیماران مبتلا به این اختلال علائم متفاوتی دارند. با این وجود دانشمندان روان شناسی معتقدند که فرد مبتلا به اسکیزوفرنی دارای نوعی آسیب پذیری خاص است که این آسیب پذیری تحت تأثیر یک عامل استرس زای خارجی منجر به بروز علائم اسکیزوفرنی می‌شود. این آسیب پذیری‌ها می‌توانند زیست شناختی، روان‌شناختی و اجتماعی باشند.
عوامل زیست‌شناختی
مطالعات متعدد ژنتیکی نشان می دهد که یک زمینه ژنتیکی قوی در مبتلایان به بیماری اسکیزوفرنی وجود دارد. بر این اساس افرادی که در بستگان نزدیکشان فرد مبتلا به این بیماری وجود داشته باشد، احتمال ابتلای این افراد نسبت به سایر افراد فاقد این ویژگی افزایش می یابد. بر طبق تحقیقات اگر یکی از والدین مبتلا باشند، احتمال ابتلای فرزندان ۱۲ درصد و اگر هر دو والد مبتلا باشند، احتمال اختلاف تا ۴۰ درصد می رسد.
بر طبق نظریه های بیوشیمیایی اختلال در عملکرد انتقال دهنده های عصبی می توانند نقش مهمی در ابتلای به بیماری اسکیزوفرنی داشته باشند. در تصویربرداری های مغزی در تعدادی از مبتلایان به این بیماری تغییراتی در حجم قسمت های مختلف مغز مشاهده گردیده است. بر طبق نظریه‌ای دیگر، مواجهه با بیماری های ویروسی واکنش ایمنی بدن در مراحل اولیه تکامل مغز می تواند زمینه را برای افزایش احتمال ابتلا به بیماری اسکیزوفرنی افزایش دهد.
علل اجتماعی اسکیزوفرنی
عوامل مختلف اجتماعی نیز می توانند زمینه ساز ایجاد علائم بیماری اسکیزوفرنی در افراد شود. مطالعات انجام شده حاکی از آن است که تعداد مبتلایان به این بیماری در اقشار محروم تر از نظر اجتماعی و اقتصادی بیشتر است. در کنار این ها تجربه یک موقعیت استرس و مانند مرگ عزیزان نیز می‌تواند عاملی بر ابتلای به نوع حاد اسکیزوفرنی باشد.
سوء مصرف مواد مخدر
شیوع بالای سوء مصرف مواد در میان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی وجود دارد. این بیماری زمانی که فردی دو یا چند بیماری را به طور همزمان داشته باشد، با پیامدهای بدتری مرتبط است. همچنین مشخص است که داروهای خاص، اگرچه مستقیماً باعث اسکیزوفرنی نمی شوند اما می توانند خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهند. برخی داروها ممکن است علائم اسکیزوفرنی را تحریک کنند و در بیشتر موارد، مصرف مداوم این خطر را افزایش می دهد. به طور خاص، این داروها عبارتند از:
- حشیش: رابطه بین حشیش و اسکیزوفرنی موضوع تحقیق و بحث شدیدی است. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد از عوارض حشیش افزایش خطر ابتلا به روان پریشی است. با این حال، شواهدی نیز وجود دارند مبنی بر اینکه ابتلا به اسکیزوفرنی یک عامل خطر برای مصرف ماری جوانا است.
- کوکائین: کوکائین بر تعدادی از مواد شیمیایی در مغز از جمله دوپامین تأثیر می گذارد. پارانویا، توهم و هذیان از عوارض کوکایین در مبتلایان به اسکیزوفرنی محسوب می شود.
- ال اس دی: ال اس دی یک داروی روان گردان است که تفکر و ادراک را تغییر می دهد. مصرف کنندگان توهماتی را تجربه می کنند که در آن اشیایی که وجود ندارد، مشاهده می نمایند.
- آمفتامین ها: مسمومیت با آمفتامین‌ها علائمی مانند توهم و پارانویا را ایجاد می‌کند و می‌تواند پرخاشگری را به‌ویژه در موقعیت‌های تهدیدآمیز افزایش دهد. تصور می‌شود که آمفتامین‌ها گاهی علائم اسکیزوفرنی را تشدید می‌کنند.
- مواد مخدری مانند کوکائین و آمفتامین ها نیز به روان پریشی منجر می شوند و می توانند برای کسانی که از یک دوره قبلی بهبود می یابند، عود کنند.
علل روان شناختی اسکیزوفرنی
علل مختلف روان شناختی نیز می تواند عاملی برای ابتلا به بیماری اسکیزوفرنی می باشند. نظریه های مختلفی در این باره توسط دانشمندان مختلف عرضه شده که از جمله این نظریات می توان به موارد زیر اشاره نمود:
نظریه روانکاوی فروید
بر طبق این نظریه، ابتلا به بیماری اسکیزوفرنی به دلیل تثبیت در یکی از مراحل رشد شخصیت شناخته می شود.
نظریه یادگیری
بر طبق نظریه یادگیری، واکنش ها و تفکرات غیرمنطقی را از والدین یاد گرفته و تقلید می کنند، ممکن است در آینده به بیماری اسکیزوفرنی مبتلا بشوند.
نظریه بین‌فردی سالیوان
اگر کودک در محیطی پر از استرس شدید و اضطراب بزرگ شود، ممکن است همواره تصور کند که حضور در محیط اطراف برای او خطرناک است. به همین دلیل اجتناب و دوری گزینی را جهت کاهش اضطراب انتخاب می کند که می تواند منجر به اسکیزوفرنی شود.
نظریه های مربوط به خانواده
بر طبق این نظریه گفته شده است که اگر کودک پیام های متضادی را در مورد رفتار، نگرش و احساسات والدین خود دریافت کند، ممکن است برای فرار از این موقعیت گیج کننده به حالتی سایکوتیک مانند اسکیزوفرنی عقب نشینی کند.
علائم اختلال اسکیزوفرنی چیست؟
علائم و نشانه های بیماری اسکیزوفرنی می توانند به صورت حاد و ناگهانی، اغلب پس از تجربه یک رویداد استرس زا باشند و یا تدریجی و پس از طی زمان طولانی بروز کرده باشد. از جمله علائم و نشانه های اسکیزوفرنی می توان به موارد زیر اشاره نمود. لازم به ذکر است تمامی این علائم در همه مبتلایان دیده نخواهد شد و در هر فرد بعضی از این علائم مشاهده خواهد شد.
اختلال در تفکر
بیماری اسکیزوفرنی شایع ترین اختلالی است که با اختلال در تفکر همراه است. کندی فکر، انحراف فکر، سخنان بی ربط از نشانه های اختلال در تفکر مبتلایان به اسکیزوفرنی است.
اختلال در درک
بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است در مرحله فعال بیماری، اشکال مختلفی از توهم را ترجمه کند. شایع ترین نوع توهم از نوع شنوایی و پس از آن نوع بینایی است. توهم شنوایی اغلب به صورت شنیدن صداهای تهدید، توهین اتهام و ناسزا است. برخی از بیماران ممکن است احساس کنند هویت جنسی شان تغییر کرده است که به این حالت مسخ شخصیت گویند. در شرایط دیگر ممکن است احساس کنند که محیط اطرافشان دچار تغییراتی شده است که این حالت نیز مسخ واقعیت می گویند.
اختلالات هیجانی
ابراز هیجان در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی ندارد و یا اینکه بسیار کم است. بعضی از بیماران نیز عاطفه نامتناسب از خود نشان دهند. به طور مثال با تعریف یک حادثه ناگوار خنده‌اش بگیرد.
اختلال در رفتار
یک علامت دیگر در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی رفتار است. بدین صورت که این فرد ممکن است در برقراری ارتباط با دیگران ناتوان باشد و یا اینکه رفتارهای بی هدف و یا پرخاشگرانه از خود بروز دهند.
اختلالات شناختی
فرد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است در تمرکز به‌خاطر سپردن وقایع و همچنین کارکردهای عملی ذهنی مانند برنامه‌ریزی فکر و استدلال مشکل داشته باشد.
مراحل بیماری اسکیزوفرنی
بیماری اسکیزوفرنی دارای مراحل مختلفی است. در محافل علمی اسکیزوفرنی را دارای ۵ مرحله می دانند که عبارت‌اند از:
۱. مرحله پیش از بیماری
این مرحله همان طور که از نامش پیداست فرد هنوز مبتلا به بیماری نشده است. با این حال شخصیت درونگرا و مشتاق به انجام فعالیت های انفرادی را از خود بروز می دهد.
۲. مرحله مقدماتی
در این مرحله کارهای غیرعادی از خود بروز می دهد که ممکن است باعث نگرانی خانواده اش بشود. گوشه‌گیری، عدم رعایت بهداشت و عدم رضایت از انجام فعالیت هایی که قبلاً برایش هیجان انگیز بودند.
۳. مرحله حاد یا فعال اسکیزوفرنی
در این مرحله که اوج بیماری است علائم و نشانه های بیماری به طور کامل نمایان می شوند.
۴. مرحله تثبیت
در مرحله تثبیت علائم بیماری اسکیزوفرنی شروع به کاهش یافتن می کنند.
۵. مرحله باقی مانده
در مرحله باقی مانده فرد یا فاقد علائم است و یا اینکه به‌شدت این علائم کاهش‌یافته‌اند.
انواع اختلال اسکیزوفرنی
به طور کلی در منابع علمی بیماری اسکیزوفرنی را در ۵ زیرگروه متفاوت طبقه بندی می کنند. این پنج مدل به شرح زیر هستند:
۱. اسکیزوفرنی پارانوئید
فرد مبتلا به اسکیزوفرنی پارانوئید دارای هذیان های گزند و آسیب، بدبینی و خود بزرگ بینی است. ممکن است این فرد دچار توهمات شنوایی باشد و در حالت عادی بسیار هیجان زده، محتاط، شکاک و پرخاشگر هستند. مبتلایان به این مدل از بیماری اسکیزوفرنی نسبت به سایر مدل ها از نظر قوای عقلانی وضعیت بهتری دارند.
۲. اسکیزوفرنی آشفته
در این مدل فرد در رفتارهای ابتدایی انسانی دچار مشکل بوده رفتار اجتماعی فرد مخرب و واکنش های هیجانی نامتناسبی دارد. این فرد ممکن است دچار حملات خنده بدون دلیل، شکلک‌سازی و سایر اعمال سبک سرانه باشد.
۳. اسکیزوفرنی کاتاتونیک
در بیماری اسکیزوفرنی نوع کاتاتونیک رفتار فرد به دو حالت بهت و تحریک است. در حالت بهت تمام فعالیت های روانی حرکتی فرد کاهش می یابد در چنین وضعیتی فرد از دستورات پیروی نکرده و در برنامه های درمانی شرکت نمی کند. در مرحله تحریک ای با فعالیت حرکتی شدید و عجیب و غریب مواجه می شود. در شرایطی ممکن است فرد تغییر حالتی بسیار سریع را در بین این دو حالت تجربه کند که مدیریت این تغییر حالات برای افراد مراقب ممکن است کمی مشکل باشد.
۴. اسکیزوفرنی متمایز نیافته
اسکیزوفرنی تمایز نیافته یک اصطلاح قدیمی برای نوعی از اسکیزوفرنی است که در آن فرد معیارهای این اختلال را دارد اما نمی توان آن را تنها به یکی از چهار زیرگروه دیگر آن طبقه‌بندی کرد. طبق تعریف قدیمی تر، افراد مبتلا به اسکیزوفرنی تمایز نیافته علائم بیش از یک نوع اسکیزوفرنی را نشان می دهند. این علائم ممکن است شامل هذیان، پارانویا، توهم و سایر علائمی باشد که با احساس واقعیت در فرد تداخل می کند.
۵. اسکیزوفرنی باقی مانده
بیمار در چنین وضعیتی علائم بارز اسکیزوفرنی را از خود بروز نمی دهد. با این حال، افکار غیرمنطقی، کندی هیجانی، گوشی گیری و رفتار نامتعارف ممکن است در فرد دیده شود.
درمان بیماری اسکیزوفرنی
بیماری اسکیزوفرنی اختلال پیچیده‌ای است و به ندرت می توان آن را با یک روش درمانی واحد درمان نمود. علت در این است که اسکیزوفرنی یک اختلال چندعاملی است و باید با روش های ترکیبی آن را درمان نمود. درمان دارویی به طور کلی باعث کاهش علائم و نشانه های بیماری گردیده و از عود مجدد آن جلوگیری می‌کند. با این حال افت عملکردی و نداشتن مهارت های لازم برای برقراری ارتباط از مشکلات مهم این بیماران است. چنین امری سبب گردیده تا تمرکز اصلی همه رویکردهای روان درمانی در حوزه بهبود عملکرد بیمار و بازگرداندن او به اجتماع باشد.
در مواقع و شرایطی که بیمار مستعد آسیب زدن به خود یا دیگران بوده و یا در مراقبت از خود ناتوان است، برای بررسی و مراقبت های بیشتر ممکن است بستری وی در یک مرکز روانپزشکی لازم باشد. در واقع بستری شدن، باعث کاهش استرس بیمار و کمک به سازماندهی فعالیت های روزانه اش خواهد شد. پس از ترخیص فرد از بیمارستان به منظور حفظ و یا بازگرداندن بخشی از توانایی های از دست رفته او به علت بیماری، جلسات توان بخشی باید شروع شود.
درمان دارویی
درمان دارویی بیماری اسکیزوفرنی عمدتاً با دوره های ضد جنون انجام می‌شود. حداقل دوره درمان با این داروها نیز، ۴ تا ۶ هفته است. از جمله این داروها می توان به هالوپریدول، فنوفنازین و الانزاپین اشاره نمود.
اگر داروهای ضد جنون نتوانند علائم بیماری را به طور کامل از بین ببرند باید از داروهای دیگری نیز کمک گرفت. از جمله این داروها نیز می توان به لیتیوم و پروپرانولول اشاره کرد.
الکتروشوک درمانی
استفاده از این روش درمانی برای اسکیزوفرنی نوع کاتاتونیک توصیه شده است. البته این روش درمانی برای بیمارانی که بیش از یک سال از شروع بیماری آنها نگذشته باشد، واکنش بهتری نشان می دهد.
رفتاردرمانی
این روش درمانی را به اصطلاح اقتصاد ژتونی می گویند. بر اساس این روش درمانی فرد در مقابل رفتارهای خوب، جایزه می‌گیرد. این روش برای تقویت رفتارهای خوب در فرد بسیار مؤثر است.
گروه درمانی
تأکید این روش بر حمایت و ایجاد مهارت های اجتماعی برای انجام فعالیت های زندگی روزمره است. این گروه‌ها در کاستن از مردم گریزی و افزایش توانایی واقعیت سنجی بسیار مفید هستند.
روان درمانی خانواده
روش دیگری که برای درمان اسکیزوفرنی استفاده می‌شود، روان‌درمانی و مشاوره خانواده نام دارد. بر اساس این روش درمانی می توان میزان عود را در عضوی در خانواده که به اسکیزوفرنی مبتلا است، به طور قابل ملاحظه ای کاهش داد.
روان درمانی حمایتی
روان درمانی‌های سنتی برای درمان اسکیزوفرنی توصیه نمی شود؛ بدین دلیل که خودآگاهی این بیماران بسیار کاهش یافته است. با این حال روان درمانی حمایتی از طریق آموزش، الگوسازی، واقعیت سنجی، اندرز و اطمینان بخشی انتخابی برای افراد است. هدف از این روش درمانی این است که بینش را در فرد تا حدی که طالب و قادر به تحمل آن باشد، افزایش دهیم.
عوامل مختلف زیست شناختی، اجتماعی و روان شناختی می توانند عاملی برای ابتلا به اسکیزوفرنی باشند. مبتلایان به این بیماری مراحل مختلفی را در طی ابتلا به آن سپری می کردند. برای درمان بیماری اسکیزوفرنی نیز روش های مختلفی از جمله درمان دارویی، الکتروشوک درمانی، رفتاردرمانی و روان درمانی مفید و مؤثر شناخته شده‌اند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره بیماری اسکیزوفرنی با مشاوران رایکو تماس حاصل نمایید. شماره تماس از طریق تلفن های ثابت –
تماس از سراسر کشور ۹۰۹۹۰۷۲۹۳۸
در صورت عدم دسترسی به تلفن ثابت و یا دریافت بسته تخفیف مشاوره کلیک کنید
سوالات متداول
۱- عوامل تشخیص بیماری اسکیزوفرنی چیست؟
این عوامل شامل منزوی شدن و کنارهگیری از دیگران، افزایش افکار و سوءظنهای غیرعادی و سابقه خانوادگی روانپریشی است.
۲- علائم اسکیزوفرنی در چه سنی ظاهر می شود؟
در تمام اقوام در سراسر جهان با نرخ های مشابهی رخ میدهد و علائمی مانند توهم و هذیان معمولاً بین ۱۶ تا ۳۰ سالگی شروع می شود.
۳- بیماری اسکیزوفرنی چگونه درمان می شود؟
دارودرمانی، روان درمانی و رفتاردرمانی از جمله روش های موجود می باشد که جزئیات آن در متن مقاله ارائه شده است.
با سلام، میخواستم ببینم توهم بین بچه ها هم میتونه وجود داشته باشه ؟
سلام، توهم بنا به دلایل متعدد میتونه در کودکان هم رخ بده، از توهم هایی که شایع هست میتونید به توهم شنیداری توجه کنید و اونها رو با رویابافی تمییز بدید ؛ هم چنین در صورت نگرانی میتوانید به متخصص سلامت نیز مراجعه نمائید.
سلام روزتون بخیر یه چیز واضح بگید که چطور میشه این اختلال رو برای یکی تشخیص داد؟
با سلام و درود، لازم است بدانید در حال حاضر آزمایش یا تست مخصوصی برای تشخیص اسکیزوفرنی وجود ندارد و پزشک مربوطه با بررسی های تخصصی و دقیق از علائم بالینی بیمار این اختلال را تشخبص می دهد. حتما به این نکته توجه کنید که صرفا با مشاهده برخی از عوامل ظاهری نمی توان تشخصی دقیق داد و کار تشخیص صرفا به عهده پزشک متخصص می باشد.