۱۳ عامل اصلی بی حوصلگی

بی حوصلگی، یک تجربه جهانی شایع است و تقریبا همه ما در وهله هایی از زندگی با این حس دست و پنجه نرم می کنیم. احساس نارضایتی از یک فعالیت یا بی علاقگی به آن می تواند نهایتا منجر به بی حوصلگی شود. این احساس ممکن است زمانی رخ دهد که شما انرژی زیادی دارید اما مجالی برای تخلیه انرژی ندارید.

در واقع یک حالت عاطفی ناخوشایند در نظر گرفته می شود که می تواند منجر به مشکلاتی مانند غم، خشم، عدم تمرکز، ناامیدی، استرس و اضطراب گردد. عامل های متعددی وجود دارد که باعث بروز بی حوصلگی در سنین مختلف (از کودکی تا پیری) می شود. هر چه انسان عوامل اصلی این احساس را بیشتر بشناسد، بهتر می تواند با آن مقابله کند که در ادامه برای شما جزئیات بیشتر را شرح داده ایم. 

بی حوصلگی چیست؟

بی حوصلگی در واقع احساس شدید بی حالی، سرخوردگی و نارضایتی ناشی از نبود علاقه، چالش و هیجان است. یک حالت روانی خاص که افراد آن را ناخوشایند می دانند و در طولانی مدت می تواند بسیار آسیب برساند. در واقع بی حوصلگی، حالتی از خستگی یا کمبود انرژی است که معمولا با کاهش انگیزه، افسردگی یا بی تفاوتی همراه است.

این پدیده می تواند پاسخی طبیعی به شرایطی باشد که فرد در آن قرار دارد، برای مثال خواب ناکافی یا کار بیش از حد از عوامل دخیل در بی حوصلگی اند، همچنین این امکان وجود دارد که این مسئله نشانه ای از وجود یک اختلال باشد.

اولین قدم برای مقابله با بی حوصلگی، یافتن دلایلی است که منجر به این اتفاق می شوند. عوامل مختلفی وجود دارد که باعث بروز این حالت بد روانی و در نتیجه خستگی و ناامیدی می گردد که می توان آن ها را در دو دسته روانی و بیرونی تقسیم بندی کرد. در ادامه ۱۳ مورد از مهم ترین ها را برای شما شرح داده ایم. 

عوامل روانی ایجاد بی حوصلگی

برخی از عوامل روانی هستند که در صورت عدم توجه به آن ها، افراد در معرض بی حوصلگی قرار می گیرند. این عوامل عبارت اند از:

شماره ۱: ناتوانی در توجه کردن

مشکلات مربوط به توجه و ناتوانی در تمرکز شاید شایع ترین علت بی حوصلگی باشد. زمانی که محیط یا فعالیتی نتواند توجه را برای مدت طولانی به خود جلب کند، احساس بی حوصلگی می کنید. طبق مطالعات‌ انجام شده، افرادی که از اختلالات بیش‌فعالی و کمبود توجه رنج می برند، بیشتر از افراد عادی دچار بی حوصلگی می شوند.

با توجه به مطلبی که گفته شد، اگر زیاد بی حوصله می شوید، پیشنهاد می شود برای مطمئن شدن از شرایط خود و در صورت نیاز، دریافت درمان های دارویی و روانی به روان ‌شناس مراجعه کنید یا از مشاوران کمک بگیرید.

شماره ۲:یکنواختی

 یکنواختی، نوعی خستگی ذهنی است که ممکن است در نتیجه تکرار، عدم چالش و عدم علاقه به محیط یا کاری که انجام می دهیم، ایجاد شود. مانند انتظار در ایستگاه قطار یا فرودگاه. هر کاری که ماهیتی تکراری و قابل پیش بینی داشته باشد، می تواند برای  فرد خسته کننده باشد، حتی کار کردن طولانی مدت در یک مکان تکراری کسل کننده است. خستگی و یکنواختی، عوامل منفی ای هستند که می‌توانند تأثیرات نامطلوبی بر روحیه، عملکرد و کیفیت کار داشته باشند.

شماره ۳: میل به تجربه اتفاقات جدید

افرادی که دائماً به دنبال تنوع، هیجان و تجربیات جدید هستند، احتمالا بی حوصلگی را زیاد تجربه می کنند، زیرا زندگی عادی و روزمره را پیش پا افتاده و کند می دانند. جویندگان لذت و هیجان، مانند علاقه مندان به ورزش های پرتحرک  یا  افراد با شخصیت برون گرا که انرژی خود را از محیط  دریافت می کنند، به طور مداوم به تحریکات بیرونی و جدید  نیاز دارند. در غیر این صورت زندگی برایشان دشوار می شود، مثلا زمانی که کرونا در جهان شیوع پیدا کرد، تحمل شرایط قرنطینه برای آنها واقعا سخت بود.

شماره ۴: خودمختار نبودن

 آزادی، خودمختاری و کنترل نیز از عوامل تعیین کننده است؛ زمانی که فرد هیچ گونه خودمختاری و آزادی ندارد و از آنجایی که نمی تواند اراده خود را به کار بندد و طبق نظر و میل خودش عمل کند، ممکن است به این فکر کند که  گیر افتاده و مجبور به انجام کاری است که نهایتا همین مسئله منجر به بی حوصلگی می شود.  شاید به همین دلیل است که کودکان و نوجوانانی که خودمختاری ندارند، بیشتر مستعد بی حوصلگی هستند.

شماره ۵: عدم خودآگاهی

افرادی که نسبت به خودشان شناخت درستی ندارند، عموماً قادر به تشخیص حالات عاطفی خود نیستند و بیان آنچه واقعاً احساس می کنند، برایشان مشکل است. آن ها همچنین نمی توانند درک کنند که به چه چیزی نیاز دارند یا علاقه دارند چه کاری انجام دهند. عدم آگاهی از علایق و احساسات باعث می شود فرد زمینه هایی که دوست دارد در آن ها فعالیت کند را نشناسد و در طول زندگی، منفعل باقی بماند. همین منفعل بودن او را به سمت بی حوصلگی مزمن سوق می دهد، پس خود شناسی در این مقوله بسیار کمک کننده است.

 شماره ۶: ادراک تحریف شده از زمان

 افراد مستعد بی حوصلگی، معمولا حس می‌ کنند زمان کندتر از حد معمول می گذرد، زیرا درک آن ها از زمان مختل است. به علاوه، محققان معتقدند که حس روانی ما از زمان، برای عملکرد و بقای ما بسیار مهم است، زیرا اطلاعاتی را در اختیار سیستم اجرایی  قرار می دهد که رفتار را تنظیم و نظارت می کند.

زمانی که بار پردازش اطلاعات برای یک فرد، کمتر از حد مطلوب باشد، احساس بی حوصلگی افزایش می یابد؛ مثلا روزی را در نظر بگیرید که مجبور به شرکت در جلسه ای چهار ساعته هستید و می دانید که قرار نیست در این جلسه چیزی به اطلاعات قبلیتان اضافه شود یا اتفاق مهم و خاصی بیفتد. در کل، جلسه برایتان جذابیتی ندارد، در این شرایط، زمان چهار ساعته برای شما آنقدر کند می گذرد که احساس می کنید کل روز در جلسه بوده اید و در حین جلسه هم احتمالا انرژی پایینی دارید.

شماره ۷: نداشتن اهداف مشخص و بی برنامگی

بی هدفی و نداشتن برنامه، در همه زمینه ها منجر به آسیب می شود، وقتی شما هدف مشخصی ندارید:

• احتمالا برنامه ریزی هم نمی کنید.
• هر روز صبح که از خواب بیدار می شوید انگیزه ای برای بیرون آمدن از تخت ندارید.
• در شروع روز کاملا سرگردانید و در طول روز احساس بی حوصلگی می کنید.
• مدام کارهایتان را به فردا موکول می کنید به این امید که شاید فردا روز بهتری باشد.

مشخص نکردن هدف و حرکت نکردن در مسیر رسیدن به اهداف، به مرور زمان باعث بی حوصلگی مزمن و افسردگی می شود.

شماره ۸: دنبال نکردن رویاها

شاید برایتان اتفاق افتاده که افرادی را ببینید که در زندگی بسیار موفق اند، در شغلشان مهارت بالایی دارند و شرایط آن ها ایده آل به نظر می رسد اما اکثر اوقات کسل و بی حوصله اند. اگر به صحبت های این افراد دقت کنید متوجه می شوید رویاها و اهدافی در سر دارند اما در مسیر رسیدن به این رویاها نیستند؛ وقتی فرد در این شرایط قرار می گیرد:

• هر روز این حس را تجربه می کند که با گذشت ساعت های زندگیش مدام از رویاهایش دور و دورتر می شود.
• با آن تصویر رویایی که از زمان نوجوانی در سر داشته هزاران کیلومتر فاصله دارد.
• و روز به روز فاصله اش بیشتر می شود.

زمانی که رویایی در سر دارید اما کارهای روزمره ای که انجام می دهید شما را به آن رویا نزدیک نمی‌ کند، احساس بی حوصلگی و بی انگیزگی کل وجودتان را فرا می گیرد.

عوامل بیرونی ایجاد بی حوصلگی

در این بخش قصد داریم مواردی که از آن ها با عنوان “عوامل بیرونی” موثر بر بی حوضلی افراد یاد می شود را مورد بررسی قرار دهیم.

شماره ۹: تفریح و استراحت ناکافی

وقتی زمان کافی را به استراحت خود اختصاص نمی دهید، برای فعالیت های پیش رو انرژی ندارید و خیلی زود خسته می شوید.

• اگر در طول هفته هر روز صبح زود به سر کار می روید.
• تا شب مشغول کار کردنید.
• شب دیر به خانه بر می گردید.
• و چند ساعت باقی مانده را می خوابید. 

  با این تفاسیر، شما تفریح خاصی ندارید و کل هفته فقط درگیر افکار تکراری مربوط به کار بوده اید و طبیعی است که بی حوصله شوید.

شماره ۱۰: تغذیه نامناسب

تغذیه همیشه یکی از موارد مهم است که اهمیت آن در اکثر مباحث بیان می شود. هنگامی که مواد مورد نیاز بدن مثل انواع ویتامین ها را دریافت نمی کنید، به مرور زمان دچار آسیب هایی می شوید که بعضا جبران ناپذیرند. به عنوان مثال:

• کم خونی وفقر آهن یکی از دلایل عمده افسردگی و بی حوصلگیست.
• کمبود ویتامین D منجر به خستگی  و بی حوصلگی می شود.
• کمبود کالری می تواند شما را بی حوصله کند.
• مصرف بیش از حد قند و کربوهیدرات های فرآوری شده می تواند باعث افت سریع انرژی و خستگی شود.

شماره ۱۱: کم خوابی

بی خوابی یا خواب نامناسب و عادت های بد خوابیدن مثل دیر خوابیدن باعث می شود بدنتان انرژی لازم برای روز بعد را ذخیره نکند. وقتی شما در زمان نامناسب می خوابید، هورمون ملاتونین در مغزتان ترشح نمی شود و ترشح نشدن این هورمون، چرخه خواب وبیداری را بهم می ریزد و همین امر منجر به بی حوصلگی می شود.

شماره ۱۲: روابط آسیب زا

دوستان و اطرافیانی که مود منفی دارند، این حس و حال را به شما هم انتقال می دهند و در طول زمان شما را کسل و افسرده می کنند. پس حتی روابط شما با انسان های دور و برتان می تواند یکی از عوامل مهم ایجاد بی حوصلگی و نداشتن انگیزه در زندگی باشد. 

مشاره ۱۳: برخی بیماری ها

شاید گاهی اوقات نتوان این حس را به طور عجیبی کنترل کرد، مثل افرادی که از بیماری خاصی رنج می برند و بدون اینکه عوامل بیرونی دخیل باشند، مجبور به تحمل این حس هستند. برخی بیماری ها می توانند شما را کسل و خسته کنند که برای درمانشان باید به پزشک یا روانشناس مراجعه کنید. این بیماری ها شامل:

• کم کاری یا پرکاری تیرویید
• مشکلات قلبی
• دیابت
• سکته
• زوال عقل
• افسردگی
• اضطراب
• اسکیزوفرنی
• کم خونی یا فقر آهن

 راهکارهای رهایی از بی حوصلگی

هیچ درمان قطعی برای بی حوصلگی وجود ندارد و بیشتر اوقاتی که حس می کنید بی حوصله هستید، نیازی هم به درمان ندارید، فقط با چند راهکار ساده میتوانید بی حوصلگی را برطرف کنید.

خود و علایقتان را بشناسید

ابتدا، برای خودشناسی و آگاهی از علایق و سلایق خود وقت بگذارید. اولین قدم برای درمان بی حوصلگی این است که فعالیت‌های مورد علاقه تان را پیدا کنید و بعد در راستای آنها برنامه زندگی را تنظیم کنید.

برنامه ریزی کنید

بعد از این که علاقه مندی هایتان را کشف کردید باید هدف ها و مسیر رسیدن به آن ها را مشخص کنید و برای هر روزتان برنامه ریزی کنید. ترجیحا هر شب قبل از خواب، برنامه روز بعد را بنویسید. نوشتن برنامه و انگیزه انجام دادن آن، بی حوصلگی را تا حد زیادی از شما دور می کند.

ورزش کنید

می گویند ورزش درمان هر درد بی درمانی است. از افسردگی گرفته تا آلزایمر.فعالیت فیزیکی، هرچند کوتاه مدت و سبک، تاثیر به سزایی در حوصله و انرژی شما دارد. هنگام ورزش هورمون اندورفین ترشح می شود و ترشح اندورفین  حال خوب و خوشحالی را به دنبال دارد.

در لحظه زندگی کنید

فکر کردن درباره گذشته و نگران بودن برای آینده، بخش زیادی از انرژی ما را می گیرد و همین می تواند منجر به بی حوصلگی شود. سعی کنید احساسات خود را بروز دهید و به جای سرکوب کردن، خود را درک نمایید.

به خودتان برسید

برای خود ارزش قائل شوید و حال خوب خودتان را در اولویت قرار دهید. این کار افکار منفی را از شما دور می کند و اعتماد به نفس تان را بالا می برد. افزایش اعتماد به نفس باعث می شود حس کنید توانایی کنترل امور را دارید. همانطور که در چند پاراگراف بالاتر اشاره کردیم، احساس خودمختاری و کنترل از عوامل اصلی تاثیرگذار بر بی حوصلگی است.

تغذیه مناسب را فراموش نکنید

• به مقدار کافی، آب بنوشید و همه مواد مورد نیاز بدن را در برنامه غذایی خود بگنجانید.
• ویتامین D،B،C و امگا ۳ مصرف کنید.
• خوراکی هایی که کربوهیدرات ، پروتئین و فیبر دارند بخورید.
• مصرف مواد غذایی حاوی آهن و روی را بالا ببرید.

چیزهای جدید را امتحان کنید

اگر حین انجام وظایف روزانه کلافه می شوید؛ کمی خلاقیت به کار برید و با امتحان کردن روش های جدید در انجام کارها یا تغییرات جزئی در محیط، امور روتین روزانه را برای خود چالش برانگیز کنید. مثلا اگر عادت دارید همیشه با خودرو به سرکار بروید، یکبار هم دوچرخه را امتحان نمایید. در واقع با خلاقیت می توانید کارهای تکراری را برای خودتان جذاب کنید.

دمنوش های گیاهی مصرف کنید

گیاهان سرشار از ویتامین C،منیزیم، آهن و دیگر مواد مغذی می توانند در رفع بی حوصلگی، مفید باشند و خستگی را کاهش دهند. دمنوش این گیاهان را امتحان کنید:

• رزماری
• جینسینگ
• جو دو سر
• چای سبز با نعنا 
• دارچین

سایر راه های کمک کننده 

• مدیتیشن کنید.
• زمانی را به تفریح و مسافرت اختصاص دهید.
• به اندازه کافی استراحت کنید.
• ارتباطات اجتماعی خود را بهبود بخشید.
• خرید کنید.
• خیال پردازی نمایید.
• احساساتتان را بروز دهید.
• فیلم وسریال های خوب ببینید.
• کتاب هایی که ارزش مطالعه دارند را بخوانید.

افسردگی با بی حوصلگی چه فرقی دارد؟

 همانطور که گفته شد، بی حوصلگی یک مشکل جهانی است که می تواند هر کسی را در هر سن و موقعیتی درگیر کند اما نباید در تمایز بین بی حوصلگی و افسردگی دچار اشتباه شویم. اگر نشانه های زیر را تجربه می کنید، بی حوصلگی شما با علایم افسردگیارتباط دارد و باید به روانشناس مراجعه کنید:

•  برای مدت طولانی، هر روز احساس می کنید برای انجام کارها بی حوصله اید یا حتی برای تفریح کردن هم حوصله ندارید.
•  بی حوصلگی، کارهای روتین و روزانه شما را  مختل  کرده، مثلا باعث شده پروژه های کاریتان را انجام ندهید.
• احساس ناامیدی و غم را زیاد تجربه می کنید.
• مدام خود را سرزنش می کنید.

سوالات متداول

۱- بی حوصلگی چیست؟

بی حوصلگی احساس نارضایتی ناشی از نبود علاقه، چالش و هیجان است.

۲- عوامل بی حوصلگی چیست؟

عواملی مثل یکنواختی، تغذیه نامناسب، کمبود خواب و بی برنامگی می توانند باعث بی حوصلگی شوند. برای اطلاع از همه ی عوامل موثر در این فرآیند، می توانید مقاله را مطالعه کنید.

۳- راهکار های مقابله با بی حوصلگی چیست؟

خودشناسی، برنامه ریزی، فعالیت بدنی و ورزش از جمله راه های مقابله با احساس بی حوصلگی و کسالت است که جزئیات بیشتر در این مقاله برای شما شرح داده شده است.

سوالات خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید…